Osnovna funkcija nosa je respiratorna (disajna). Čovjek refleksno diše kroz nos (iako može i kroz usta). Disanje kroz nos ne samo da je prirodno nego je i efikasnije, jer omogućava brži protok zraka prema donjim dijelovima dišnog sistema, ali i vlaženje, grijanje i pročišćavanje udahnutog zraka.
Nos je organ koji predstavlja početni dio disajnog sistema. Svaki dan kroz nosnice odrasle osobe prolazi oko 12.000 litara zraka. Tu je obuhvaćeno i 70% bacila koji u tijelo ulaze kroz nos. Unutrašnjost nosa oblaže sluznica sačinjena od višeslojne sluznice, s dvije vrste ćelija: ćelije čija je površina pokrivena trepetljikama ili cilijama, i žljezdane ćelije koje luče nosnu sluz (mukus). Cilije su tanki, oku nevidljivi izdanci epitelnih ćelija nosne sluznice, koji se brzo pokreću u vidu talasa. Sve nečistoće, zajedno sa sluzi, pokretima cilija (tzv. mukocilijarni transport) kreću se iz nosne šupljine prema vani ili prema ždrijelu.
Osim osnovne funkcije, nos ima i čitav niz drugih funkcija. Zdrava nosna sluznica ima veoma važnu zaštitnu ulogu. Kada postoji nedostatak vlage u nosnoj sluznici, ona više ne može imati zaštitnu funkciju, nosni prolazi postaju suhi, nadraženi i često bolni. Simptomi i znaci koji prate sušenje sluznice nosa su svrbež, peckanje, kihanje, stvaranje krastica i krvarenje. Suhoća nosne sluznice povećava rizik od razvoja infekcije.
Održavanje sluznice nosa čistom i vlažnom omogućava potpuno očuvanje funkcije nosa, te zaštititu disajnih puteva od onečišćenja iz zraka.
Osim kondicioniranja i filtriranja zraka te zaštitne uloge, nos obavlja i druge važne funkcije, kao što su funkcija čula mirisa i vokalne rezonancije.